Wat doet de Europese Unie eigenlijk? Binnen welke domeinen kan ze wetten uitvaardigen? Op deze vraag geven twee studenten een antwoord op hun YouTube-kanaal “Voices of Europe”. Deze video legt op eenvoudige wijze aan de hand van tekeningen uit wat de bevoegdheden van de EU zijn.
Er bestaan drie soorten bevoegdheden: exclusieve, gedeelde en coördinerende/ondersteunende bevoegdheden.
Exclusieve bevoegdheden zijn specifiek voor de Europese Unie, d.w.z. dat zij alleen handelt en voor die domeinen wetten mag uitvaardigen. Ze kan de lidstaten wel de bevoegdheid geven om deze wetten uit te voeren. Voorbeelden hiervan zijn het monetair beleid, de gemeenschappelijke handelspolitiek en de douane-unie, de instandhouding van de biologische rijkdommen van de zee en de mededingingsregels.
Gedeelde bevoegdheden zijn bevoegdheden waarbij de lidstaten vrij blijven om wetgevend op te treden zolang de Unie de desbetreffende bevoegdheid niet heeft uitgeoefend. Concreet betekent dit dat zodra de EU-wetgeving voor een gedeelde bevoegdheid in werking is getreden, de landen zich daar niet meer in kunnen mengen. Het optreden van de Unie sluit het optreden van de lidstaten echter niet volledig uit, in die zin dat de Unie slechts minimale regels kan opleggen. De landen zijn vrij om die regels bindender te maken. Dat is het geval op het vlak van milieuregelgeving.
Ondersteunende en coördinerende bevoegdheden geven de Unie een ondersteunende, coördinerende en aanvullende rol ten opzichte van de lidstaten. De EU kan geen harmonisatie van verschillende regels tussen staten opleggen. Het betreft bijvoorbeeld het Europese gezondheidsbeleid (zoals de Europese ziekteverzekeringskaart).
Om haar bevoegdheden uit te oefenen, moet de EU twee fundamentele principes toepassen: het evenredigheidsbeginsel, d.w.z. dat haar optreden evenredig moet zijn, niet meer dan nodig is, en het subsidiariteitsbeginsel, d.w.z. dat een actie doeltreffender op EU-niveau kan worden uitgevoerd dan op het niveau van de lidstaten.
