Wat gebeurt er wanneer sommige EU-lidstaten op hun grondgebied wetten uitvaardigen die indruisen tegen de waarden van de Europese Unie?
TLDR News EU (een onafhankelijke nieuwsgroep die grotendeels online door het grote publiek wordt gefinancierd) wil deze vraag beantwoorden en kijkt hiervoor naar de anti-LGBT-wetten in Hongarije en Polen.
Medio 2021 keurde het Hongaarse parlement een wet goed die de LGBT-vrijheden aan banden legt. De wet was aanvankelijk gericht op pedofilie, maar werd geleidelijk gewijzigd door de Hongaarse parlementsleden. Ze voegden amendementen toe die betrekking hadden op de LGBT-gemeenschap: een beperking van de seksuele voorlichting (schrapping van de begrippen ‘transidentiteit’ en ‘seksuele voorkeur’) en van alle media die LGBT-informatie verspreiden. Andere wetten maken het verder onmogelijk om van geslacht te veranderen of om kinderen te adopteren in het geval van niet-heteroseksuele koppels.
De reacties lieten niet op zich wachten. Heel wat Europese leiders spraken zich publiekelijk uit tegen de nieuwe maatregel, 17 landen ondertekenden een open brief en zelfs de Voorzitster van de Commissie, Ursula von der Leyen, veroordeelde Hongarije. De Nederlandse eerste minister ging nog verder en vroeg het land expliciet te kiezen: zich voegen naar de Europese waarden of uit de Europese Unie stappen. Maar kunnen er eigenlijk wel gevolgen zijn voor Hongarije?
De vraag is ingewikkelder dan ze lijkt. Geen enkele lidstaat kan een land uit de Unie zetten. Binnen de EU kan echter wel een strafprocedure worden opgesteld – Artikel 7. Die procedure kunnen de lidstaten activeren wanneer de Europese waarden (vrijheid, democratie, gelijkheid, eerbiediging van de menselijke waardigheid en de mensenrechten …) geschonden worden en als de motie hiervoor bekrachtigd wordt met 2/3 van de stemmen in het Parlement en 4/6 van de stemmen in de Europese Raad. In geval van recidive kunnen extremere maatregelen (zoals uitsluiting) worden genomen, ditmaal met de steun van een tweederdemeerderheid van het Parlement en van de voltallige Raad.
Maar van een verrassing gesproken: Hongarije en Polen (dat anti-LGBT-zones heeft ingesteld) hebben een wederzijds steunpact gesloten waardoor een unanieme stemming in de Raad niet mogelijk is.
Zijn er dan geen gevolgen? Dat is niet zo zeker. De Europese commissaris voor Gelijkheid overweegt om alle EU-financiering aan Hongarije in te trekken.
